Tarih-i Raşid ve Zeyli PDF Oku indir

XV. yüzyılda daha ziyade şifahi kaynaklara dayalı menakıbname ve destanlarla başlayan Osmanlı tarihçiliği II. Murad ve II. Mehmed devirlerinde gazaname takvim anonim Tevarihi ali Osman ve şehname türü eserlerle devam etmiş ilk standart emsallarini ise II. Bayezidin saltanatı zamanında vermiştir. Gerçekten bu sürede öte yandan geleneksel gazaname ve anonim Osmanlı tarihleri meydana getirilirken diğer yandan da bu padişahın şifahi emriyle ilk umumi Osmanlı tarihleri kaleme alınmıştır.

Geleneksel gazaname gazavatname türü Yavuz Sultan Selimin saltanatı zamanında daha ziyade Selimname bunun oğlu ve halefi Kanuni Sultan Süleyman zamanında ise Süleymanname adları altında devam ederken Fatih zamanında Osmanlı tarihini İslam tarihinin uzantısı olarak gören Şükrullahın yazdığı Behcetüt tevarih istisna tutulursa asıl büyük dünya ve genel Osmanlı tarihlerinin XVI. yüzyıl sonlarından bu yana telif edildiği söylenebilir.

Yarı resmi devlet yahut daha doğru bir ifadeyle süslü ve minyatürlü saray tarihçiliği olan şehnamenüvisliğin Fatih zamanında meydana geldiği fakat asıl kalıcı ve güzel emsallarini XVI. yüzyıl sonlarından bu yana verdiği XVII. yüzyıldan sonra ise kaybolmaya başladığı malumdur.

Lakin halen gerçek anlamda resmi devlet tarihçiliği yoktur. XVII. yüzyılın ikinci yarısında 1663 1664 IV. Mehmedin şifahi emriyle Vekyinamesini yazmaya başlayan Abdurrahman Abdi Paşayı resmi devlet tarihçisi saymak olabilecek değildir. Zira önceden de II. Bayezid İdrisi Bitlisi ile İbn Kemal Kemalpaşazade e şifahi emirleriyle tarihler yazdırmıştı. Osmanlı Devleti tarihinde resmi devlet tarihçiliği demek olan vakanüvisliğin aslı vekyinüvislik Divanı Hümayun kalemlerinden biri olarak teşkili XVIII. yüzyıl başında II. Mustafanın saltanatı 1695 1703 ve Amcazade Hüseyin Paşanın sadrazamlığı 1697 1702 zamanında olduğu kesindir. Böylelikle Osmanlı tarih yazıcılığında yeni bir tür ortaya çıkmış ve bazı aksaklıklarla saltanatın sonuna kadar kesintisiz devam etmiştir. Bunun yanı sıra resmi olmayan amatör tarihçilik her zamanda varlığını sürdürmüş ve güzel örnekler vermiştir.

Bizim neşrini hazırladığımız Tarihi Raşid ilk resmi vakanüvis Naima Mustafa Efendinin bıraktığı 1660 senesinden başlayan ve 1722 Çelebizade zeyliyle birlikte 1729 yılına kadar devam eden bir dönemin tarihidir. Naima Tarihi gibi ilk Türk matbaasında 1153 senesinde üç cilt 1282 senesinde da beş cilt halinde iki defa basılıp yayımlanmakla Tarihi Raşid çok okunan ve kullanılan kaynaklar içinde yer almıştır. Bizim Tarihi Raşidle ilk temasımız Defterdar Sarı Mehmed Paşanın eseri olan Zübdei Vekyiat üzerindeki doktora çalışmalarımız sırasında başlamıştı. O zaman Raşid Mehmed Efendinin ilk baskıda birinci ikinci baskıda ise ilk iki cildinin çok mühim bir kısmını Zübdei Vekyiattan aldığı tespit edilmiş ve Tarihi Raşidin kaynak değeri ile ilgili şüpheye düşülmüştü. Zira Mehmed Raşid Mühürdar Tarihi dışında değil Zübdeden diğer kaynakları içinde bulunan Fındıklılı Silahdar Mehmed Ağanın ünlü Tarihi ile bunun devamı niteliğindeki Nusretnamesinden de söz etmiyor yalnızca Yenicami ve külliyesinin inşasıyla alakalı bilgileri Abdi Paşanın yukarıda sözü edilen Vekayinamesinden aldığını tasrih ediyordu. Resmi tarihçi vakanüvis olması hasebiyle ve özellikle de dönemi hadiselerinı kaleme alması sebebiyle bazı hadiselerin yorumunda çekingen davranan Raşid Mehmed Efendinin eserini şüphesiz objektif bir kaynak olarak görmek doğru olmaz. Tarihi Raşid namei hümayun tayintevcih azil ve kral mektupları ile bazı sefaretnameler gibi resmi ve yarı resmi belgeleri ihtiva etmesinin yanında içinde bulunduğu bazı hadiseleri gözlemlerine bazılarını da şifahi kaynaklara dayanarak vermesi yönünden değer kazanır.

Osmanlı Devleti tarihinin doğru olarak anlaşılıp yazılabilmesi için temel kaynakların ilmi neşirlerinin yapılarak araştırıcıların hizmetine sunulmasının zaruret kesbettiği bilinen bir gerektir.

İnce Kapak:

Sayfa Sayısı: 1952

Baskı Yılı: 2013

Ciltli:

Sayfa Sayısı: 1952

Baskı Yılı: 2013

Dili: Türkçe
Yayınevi: Klasik Yayınlar